Gepubliceerd op

Laat dit artikel niet ongelezen achter

Elke keer als ik op NS station Schiphol ben, hoor ik een melding die ik niet begrijp. Het lijkt op diverse manieren fout en het fascineert me! Waarom laten ze miljoenen mensen elk half uur luisteren naar deze rare melding? Daar moet een reden voor zijn! Toch?

NB: Officiële reactie van de NS onderaan dit artikel

Dit is de melding die ik heb opgenomen op het NS station Schiphol (excuus voor de geluidskwaliteit). Nota bene: deze melding is volgens @Schiphol een productie van de NS en speelt alleen op het perron:

En ook even in tekst:

Dames en heren, om veiligheidsredenen verzoeken wij u om uw bagage niet onbeheerd achter te laten.

Zo ook in Engels:

Ladies and gentlemen, for security reasons you are requested not to leave your bagage unattended.

En natuurlijk is er ook een Duitse en Franse versie, maar daar ben ik wat minder vloeiend in.

Waarom twee keer negatief?

Er lijkt best veel fout aan deze meldingen. Met mijn beperkte kennis van Duits en Frans voelt de Duitse en Franse versie erg gekunsteld.

De Nederlandse en Engelse melding hebben ook diverse taalkundige slordigheden zoals tangconstructies, het gebruik van performatieven èn ook nog een vage redenvoering.

De vraag die ik mezelf stelde en later ook via twitter heb gesteld aan @Schiphol (Vandaag bleek het een melding van de NS te zijn) is:

Waarom gebruiken ze een dubbele- èn een enkele negatieve constructie in hun melding? Waarom gebruiken ze dus “niet onbeheerd” èn “achter te laten”? Dit voelt in elke taal als vreemd- en ongemakkelijk woordgebruik.

Maak het positief

Een positieve geformuleerde melding is meestal korter, eenvoudiger èn -volgens onderzoek- wordt het ook nog beter begrepen. Neem deze versies van de melding als voorbeeld:

Dames en heren, om veiligheidsredenen verzoeken wij u om bij uw bagage te blijven.

of aangenomen dat je lekker gaat rondbanjeren door het station.

Dames en heren, om veiligheidsredenen verzoeken wij u om uw bagage bij u te houden.

of waarschijnlijk willen ze niet alleen dat je het bij je houd, maar dat je het in de gaten houd.

Dames en heren, om veiligheidsredenen verzoeken wij u om uw bagage in de gaten te houden.

We hebben dus “niet onbeheerd” en “achter te laten” vervangen met “in de gaten houd”. Ik heb de aanname gedaan dat niemand wilt dat je jouw bagage achterlaat, dus dat deel heb ik weggelaten. Bovendien maakte “onbeheerd achterlaten” de melding ook onnodig complex. Het is natuurlijk altijd handig om je spullen in de gaten te houden, ook als je ze niet achterlaat.

Waarom moeten die negatieven eruit?

Als mensen ‘en passant’ luisteren naar een melding, ‘scannen’ ze meestal. Dus ze luisteren eigenlijk niet, maar pikken sleutelwoorden op.

De belangrijkste woorden pikken ze er tussenuit en complexiteit zoals ‘negatieven’ en ‘ontkenning’ wordt direct weggefilterd. Mensen onthouden dan onbewust: “Dames en heren om veiligheidsredenen verzoeken wij u om uw bagage onbeheerd achter te laten”.

Kan melding kan nu nòg beter? Jazeker!

Zonder performatieven

We halen ook de performatief “verzoeken wij u” uit de melding. Een performatief (excuseer het Anglenisme) is een bloemrijke manier om feiten, onwaarheden of verzoeken te verpakken. Vaak wordt het onbewust toegepast. In dit geval bijvoorbeeld, is het een suf formeel bruggetje en daarom dus onnodig in de boodschap. Hup! Die kan eruit.

Meer weten?

Performatieven worden veel gebruikt in de politiek als neurolinguïstisch programmeren-truckje (NLP). Deze soort zinnen herken je vast wel uit de mond van menig minister of persvoorlichter: “ik wil u graag zeggen dat … bla”, of “ik wil dat u weet dat … bla” en “ik zou graag … bla”.

Alles wat hier ‘bla’ heet, heeft geen betekenis meer door de performatief “ik wil” en “ik zou”. Iemand zegt namelijk dat hij ‘bla’ wilt zeggen, of doen, maar dat betekent niet dat het ook echt gaat gebeuren. Kijk dit filmpje met James Pennebakker over de taal van leugens (ENG) maar eens. Het is fascinerend.

Terug naar onze melding

“verzoeken wij” is dus onnodig en ook onwenselijk voor het juiste effect in Nederland. “verzoeken wij” creëert afstand en dat vinden Nederlanders vaak niet fijn.

… wilt u uw bagage bij u houden …

Bovenstaande melding is eenvoudiger, lekker ‘op de man af’ en is ook daadwerkelijk het verzoek! Voor het juiste effect in het Duits zou ik zou ik het misschien wel zo laten. Duitsland lijkt sociologisch gezien wat hiërarchischer en dan is afstand wenselijk.

Enfin, je hoeft dus niet te vertellen dat je het wilt verzoeken. Doe het gewoon! Als je dat doet wordt de melding als volgt:

Dames en heren, houd u om veiligheidsredenen uw bagage in de gaten.

De melding kan overigens nog steeds beter!

Waarom moet dit ook alweer?

Wat zijn ‘veiligheidsredenen’? Dat vind ik onnodig vaag. Waarom zijn ze niet exact met de reden van dit verzoek? Dan kan je beter afsluiten met “, want je weet maar nooit”.

Lopen we het risico dat de koffers in de fik vliegen? Struikelen mensen erover? Gebruiken mensen koffers als illegale hamstersmokkelmiddel? Weg met die onduidelijkheid! We weten eigenlijk wel wat de reden is, maar om een of andere reden durft niemand het te zeggen.

De reden is: boeven die dingen in het vliegtuig willen laten exploderen en de NS die niet wilt dat mensen nerveus elke tas melden aan het informatieloket. Misschien bedoelen ze ook dat boeven die drugs, exotische vissen en trassie over de grens willen transporteren via andermans koffers, zodat ze zelf niet betrapt worden.

Laten we daarom in de melding ook vertellen waarom, want ook dat is eenvoudig:

Dames en heren, houd uw bagage in de gaten om diefstal en misbruik te voorkomen.

Ja, er is nog kleine negatief in, maar die is wel vergeven, toch?

There, I fixed it?

Dus zelfs voor mij is het makkelijk om deze melding iets duidelijker te maken, maar is dat eigenlijk wel de bedoeling?

Deze zin heeft veel geld gekost. Het kan bijna niet anders dan dat ze dezelfde aandacht hebben gekregen als de mooie blauw met witte borden daar.

Er is een tekstschrijver, een redacteur, een opdrachtgever, een opnametechnicus, een voiceoveracteur. Genoeg mensen met verstand van zaken toch? Dus is deze melding opzettelijk zoals hij is?

Waarom is deze melding dan een onbegrijpelijke brij met redelijk voor de hand liggende fouten? Ik weet het niet. Mocht iemand me willen betalen voor mijn mooie voorstel, dan zeg ik daar natuurijk nooit geen nee tegen, of toch wel?

Update: een berichtje van de NS

Een flink aantal maanden na mijn eerste bericht over de melding op de NS perrons op Schiphol viel het me op dat er een nieuwe melding was. Deze keer door een meneer ingesproken. Exact dezelfde melding.

Tijd voor een vinnig tweetje van mijn zijde. Kijken of ze nu wel bijten en dat deden ze! Jullie retweets hielpen wellicht ook een beetje. Die werd na een dag of wat beantwoord door @NS_Online, de officiële twitter account van de NS.

24 Maart

@peetsneekes Goedemorgen, Bedankt voor je bericht! Ik begrijp de punten die in het artikel beschreven worden volkomen. Ik ga je bericht 1/2

@peetsneekes intern uitzetten. Zodra er een terugkoppeling is hoor je van ons 2/2

En wat dagen later de volgende melding.

27 Maart

@peetsneekes Ik wil je nogmaals bedanken voor je mooie analyse en advies. Dit is ook intern gedeeld, maar op dit moment zijn er geen 1/2

@peetsneekes plannen om aanpassingen te doen aan de omroepberichten. Ik wens je fijne paasdagen. ^MV 2/2

Nou, dus geen plannen, maar wel weer verpakt in mooi gekozen taal. Zo’n taal truckje om te zeggen “we gaan er niets aan doen, hou er maar over op”. Wat een sof. “Geen beter moment dan pasen om plannen te maken” tweette ik er nog achteraan.

Enfin, het is geen halszaak, maar toch interessant hoe grote bedrijven proberen te communiceren. Ik denk dat ze het zat zijn om alles nog een keertje op te nemen. Of vinden ze het toch een goeie tekst? Ik weet het niet.

Foto: Robert Couse-Baker, https://flic.kr/p/pcoxkM, verkregen onder Creative Commons gebruiksrechten